دکتر امیر محمود زاده ، رئیس پژوهشگاه مهندسی بحران های طبیعی شاخص پژوه
info@bpshakhespajouh.ac.ir

از آغاز زندگی بشر تاکنون موضوعاتی همچون بحران به اشکال مختلف با موجودات زنده سر و کار داشته است و باعث شده تفکر بشربه سمت مدیریت آن پیش برود هر چه زمان بیشتر می گذرد بحران ها به شکل ویژه تری خود را نمایان می سازند و هر دولت یا ملتی که نسبت به این مهم غفلت ورزد عاقبتی جز پشیمانی نخواهد داشت . در سال های اخیر موضوعاتی همچون آینده پژوهی افکار دانشمندان ، محققان و علاقمندان به این حوزه را به سمت آینده پژوهی در مدیریت بحران و مسائلی از این قبیل برده است به طوری که فعالان این عرصه به بررسی و تحلیل روند های گذشته ، حال و آینده پرداخته اند تا بتوانند از طرق علمی به مدیریت بحران و... در ابعاد و اشکال گوناگون بپردازند . این رویکرد اگرچه تازه و نوین به نظر می رسد اما فعالان عرصه بحران و مدیریت آن به خوبی می دانند که این مسئله همان دیدگاهی است که بحران را نه یک فاجعه و یک تهدید می داند؛ بلکه آن را یک فرصت خطرناک می دانند و از ابعاد مختلف به آن می نگرد تا بتواند کمترین هزینه را بپردازد و در نهایت به بهترین شکل این فرآیند را در هر سطح و سطوحی مدیریت نماید .
آینده پژوهی یکی ازروش های نوین در مطالعه ی آینده است و از شاخه های فناوری های نرم محسوب می شود .به جرأت می توان اذعان داشت هدف این علم نه تنها کشف آینده بلکه اساساَ مهندسی هوشمندانه ی آینده است ؛ درست به همین دلیل است که آینده پژوهی جزء فناوری های نرم بوده و دانشی جهت دار محسوب می شود . این در حالی است که نباید فراموش کنیم آینده پژوهی یک روش علمی است و نمی توان با تقلید کورکورانه از آن ، راه به جایی برد . هر نقطه از کشور عزیزمان در معرض بحران های طبیعی مخصوصا سیل و زلزله است و عدم برنامه ریزی دقیق و صحیح برای این مهم می تواند خسارات مادی و معنوی جبران ناپذیری را وارد نماید . بر همین اساس لازم است تا متخصصان آینده پژوهی و مدیریت بحران در کنار هم به بررسی های لازم بپردازند و سناریوهایی را برای بخش تدوین نمایند تا زمانی که بحرانی حادث می شود از آن به عنوان بلا یاد نشود . دسترسی به چنین آینده ای غیر ممکن و دور از تصور نخواهد بود اما همت ، اراده می طلبد . سالانه تعداد زیادی از دانشجویان در رشته های مختلف از دانشگاه ها فارغ التحصیل می شوند ؛ این دسته دارای انرژی و توانایی های بی نظیری هستند که می توانند از رشته های مختلف در کنار هم قرار گیرند و با حمایت سازمان های دولتی و خصوصی برای محله ، منطقه و شهر و کشور خود برنامه های مدیریت بحران با نگاه به آینده تدوین نمایند . این روش می تواند کشور را از سایر بحران هایی که در کشورهای اروپایی در حال حاضر وجود داشته و در کشور عزیزمان نیز به شکل بالقوه وجود دارد و ممکن است در اثر غفلت بالفعل تبدیل شود ممانعت به عمل آورد . نباید فراموش کرد که این اصل تقریبا میان تمام آینده پژوهان مشترک است که جهان هستی یک پارچه است نه آمیخته ای از اجزای مستقل و بی ارتباط با یکدیگر. بر همین اساس و با توجه به ماهیت میان رشته ای بودن این دو رشته ، می توان گفت اغلب تخصص ها به نوعی به آن مربوط خواهند بود . گروه مذکور می تواند دیده بانان خوبی باشد و سازمان هایی که این افراد را در خودجای داده اند می توانند از توان این گروه که هر روز توانمند تر هم می شوند استفاده کرده و تدریجا به قدرت های بزرگ و موفقی در عرصه فعالیت های خود تبدیل شوند .
در نهایت می توان گفت : حال که صحبت از پیش بینی شده است بایستی تاکید نماییم که با بهره گیری هوشمندانه از دانش آینده پژوهی ، فرصت می یابیم تا آگاهانه موج های تغییر را پیش بینی کرده، به فکر چاره بیفتیم.