به گزارش شانا، در این گردهمایی از دغدغههای جوانان صنعت نفت گفته شد و در میانِ این گفتوشنودها، بخشهایی از عملکرد صنعت نفت طی سال‌های اخیر هم در ترازوی نقد و بررسی قرار گرفت. بر خلاف غالب همایشها و کنفرانسهای معمول که پراکندهگویی و شعارزدگی از تاثیرگذاری آن میکاهد، در این گردهمایی دوساعته درباره موضوع‌های متعددی با محوریت سه کلیدواژه «جوان»، «توسعه» و «نفت» سخن به میان آمد و دست آخر بیانیه‌ای صادر شد با این مضمون: «از رئیس جمهور محترم کشور انتظار می رود در تشکیل کابینه جدید، مطالبات بخش جوان صنعت نفت را در نظر بگیرند و کسی را به عنوان متصدی وزارت نفت انتخاب کنند که توانمندی و شایستگی خود را در طول سال‌های پر فراز و نشیب صنعت نفت از خود نشان داده باشد و به نقش و رشد حضور جوانان، بخش خصوصی، تشکل‌ها و دانشگاه‌ها در صنعت نفت باور داشته باشد».
به عبارت دیگر، جوانان صنعت نفت که جمعی از آنان در دانشگاه صنعتی شریف گردهم آمده بودند، در این بیانیه، تجربه، جوانگرایی، توانمندسازی بخش خصوصی و اعتماد به ظرفیتهای دانشگاهی را از ویژگیهایی برشمردند که لازم است وزیر نفت دولت دوازدهم از آن برخوردار باشد؛ ویژگیهایی که برای شرکتکنندگان در گردهمایی چندان ناآشنا نمینمود.
اعلام آمادگی برای میزبانی از نشستهای بعدی جوانان توسعهگرای نفت
گردهمایی با خیرمقدمگویی میلاد رازقندی، دبیر کمپین جوانان توسعهگرای صنعت نفت آغاز شد. وی استقبال از این گردهمایی را نشاندهنده استقبال از محوریت جوانان در عرصه نفت عنوان کرد و گفت: کمیته جوانان صنعت نفت، شرکت ملی حفاری ایران و دانشگاه تهران هم برای میزبانی از این گردهمایی اعلام آمادگی کردهاند.
رازقندی از دغدغههای دانشجویان مثل نیاز به اشتغال، کارآموزی، مشکلات امریه و ضرورت افزایش ارتباط صنعت و دانشگاه گفت و به عنوان یک جوان این نقد را مطرح کرد که هنوز آنطور که شایسته است در عرصه کلان کشور، کار به جوانان سپرده نمیشود.
رانت منابع طبیعی دیگر جوابگو نیست
پس از صحبتهای دبیر کمپین جوانان توسعهگرای صنعت نفت و قبل از آغاز پنل تخصصی گردهمایی، تورج دهقانی، معاون شرکت مهندسی و توسعه نفت و سرپرست طرح توسعه میدان آزادگان جنوبی پشت تربیون رفت و با ارائه آسیبشناسی کوتاهی از صنعت نفت کشور، بر ضرورت بهرهگیری از جوانان و نخبگان تاکید کرد.
وی در ابتدای حرفهایش به مفهوم توسعه اشاره کرد و گفت: این مفهوم برای ما نفتیها یادآور توسعه میدان است اما باید یادمان باشد تا زمانی که توسعه مبانی فکری رخ ندهد، توسعه کامل میدانها نیز محقق نمیشود.
به گفته وی، روزگاری که شیر نفت برایمان ابزار مقابله با تحریمها بود گذشته است و به واسطه تغییر شرایط، امروز دیگر نمیتوانیم مانند گذشته، ناکارامدیها را پشت رانت صنعت نفت پنهان کنیم؛ پایان جهشهای ناگهانی قیمت نفت در دنیا هم حاکی از آن است که شرکتهای تجاری جهان برای خلق حاشیه سود به راهکارهایی که مبتنی بر رانت منابع طبیعی نیست روی آوردهاند.
پوستاندازی و تغییر، جسارت میخواهد
دهقانی اینها را گفت تا نتیجهگیری کند، اگر ارزش نهفته و بالقوه در زیر زمین تحت عنوان ثروت بیننسلی با استمداد از فناوری و دانش بالفعل نشود، عقبماندگی در دنیای رقابتی امروز اجتنابناپذیر است.
وی ادامه داد: بسیاری از تصمیماتی که در شرکتهای تجاری ظرف ۲۴ ساعت به نتیجه می رسد، در شرکتهای دولتی صنعت نفت بعد از ۲ سال بینتیجه میماند و این تفاوتها نشان میدهد علاوه بر تحول در حوزه فناوریهای صنعت نفت، به تحول در بخشهای مغزافزاری و نرمافزاری هم نیازمندیم.
دهقانی آسیبشناسی صنعت نفت، داشتن نگاه بلندمدت راهبردی و مهمتر از این دو، برخورداری از جسارت پوستاندازی و تغییر و تحول را برای تداوم حضور صنعت نفت کشور در بازار رقابتی جهان الزامی خواند و یادآور شد: متاسفانه به هر دلیلی هنوز به درآمدهای نفتی وابستهایم و به همین دلیل، هیچ راهی نداریم جز اینکه از صنعت نفت مراقبت کنیم.
گم شدن نقدهای کارشناسی در هیاهوی سیاسی
وی روی کار آمدن قراردادهای بیع متقابل در صنعت نفت ایران را در دهه ۷۰ و تدوین و امضای مدل جدید قراردادهای نفتی را در دولت یازدهم، دو مقطع تاریخی عنوان کرد که این صنعت توانست مقداری از پوسته درهم تنیده خود که اجازه بروز هیچ خلاقیتی نمیدهد بیرون بیاید و در این زمینه گفت: در سال‌های قبل هیچگاه جسارت نکردیم سراغ رفع ایرادهای محتوایی قراردادهای بیع متقابل برویم؛تا آنجا که همان تفکرِ شکلدهندهی این مدل قراردادی پیشتاز شد و اصلاحات ساختاری این قرارداد را دردستور کار قرار داد.
دهقانی با بیان اینکه هر روندِ رو به تغییری برای اثربخشی بیشتر از اصلاحات کارشناسی بینیاز نیست، عنوان کرد: متاسفانه گاهی آنقدر بحثها سیاسی میشود که دیگر مجال ارائه نقدهای کارشناسی باقی نمیماند و بحثهای کارشناسی در هیاهوی نقدهای غیرکارشناسانه، جناحی، شخصی و بعضا رانتطلبانه گم میشود.
وی ابراز امیدواری کرد با توجه به نقش غیرقابل انکاری که جوانان و نخبگان میتوانند در ساختن آینده صنعت نفت ایفا کنند، برگزاری چنین گردهماییهایی ادامه یابد و پیامهای روشن آن به گوش مسئولان برسد تا در تصمیمگیریهای کلان کشور به کار آید؛ به ویژه در برهه زمانی کنونی که بیم و امیدهای پسابرجام همچنان ادامه دارد و دولت در صدد تجدید قوا و استقرار مجدد است.
آغاز پنل
پنل گردهمایی با حضور رامین فروزنده، کارشناس ارشد استراتژی شرکت انرژیدانا، علیرضا صادق آبادی، مدیر عامل شرکت زیرساخت فراگیر پالایشی سیراف، علی راهنشین، رئیس کمیته جوانان صنعت نفت در شورای جهانی نفت، الینا باقری، رئیس برنامهریزی حفاری شرکت نفت و گاز پارس، ارس شیخی، پژوهشگر و مدرس دانشگاه صنعتی شریف و مهدی افشارنیک، روزنامهنگار، نویسنده و مستندساز آغاز شد؛ افرادی که با دعوت سعید ساویز، کارشناس ارشد انرژی و البته مجری برنامه، پنل را آغاز کردند و با گریزی به مباحث مختلف، از مدل جدید قراردادهای نفتی گرفته تا قرارداد اخیر با توتال، از مرکز توسعه مدیریت صنعت نفت گرفته تا ارتباط صنعت و دانشگاه، از کمیته جوانان صنعت نفت تا اوپک و ...، بر مطالبه خود مبنی بر الزام بهکارگیری هر چه بیشتر جوانان متخصص در صنعت نفت تاکید کردند.
مذاکره و امضای قرارداد در سایه خودباوری نه خودباختگی
رامین فروزنده، کارشناس ارشد استراتژی انرژیدانا به عنوان رئیس پنل به اهمیت دوران کنونی موسوم به «گذار» در ادبیات صنعت نفت جهان اشاره و ورود نسل هزاره یعنی جوانان به این صنعت را از ویژگیهای بارز این دوران و نشاندهنده اهمیت و نقش راهبردی قشر جوان در آینده صنعت نفت عنوان کرد.
وی با اشاره به تقویت رابطه صنعت و دانشگاه در سال‌های اخیر، افزایش تولید و صادرات نفت و میعانات گازی، بازپسگیری مسالمتآمیز سهم ایران از عربستان در اوپک و عملکرد صنعت نفت در امضای قرارداد نفتی با کنسرسیومی به رهبری توتال، گفت: عدهای که امضای قرارداد نفتی اخیر را خودباختگی در برابر توتال تعبیر کردند، خودشان خودباختگان اصلی هستند چرا که میتوان بدون هیچ هراسی و با اعتماد به نفس و خودباوری، با هر کشوری پای میز مذاکره نشست و از منافع کشور دفاع کرد. ما به خود اعتماد داریم و از کارشناسانی که درگیر جزئیات این قرارداد بودند تا آقای کاردر به عنوان امضای کننده این قرارداد، همه با اعتماد و باور به این جریان ورود کردند.
فروزنده با یادآوری اینکه برای دستیابی به نظام سیاسی امروز حاکم بر ایران، خونها داده شده است، عنوان کرد: وقتی راهی برای توسعه پیش روی کشوری که دستخوش هجمههای بسیاری بوده است باز میشود، چرا باید سنگاندازی کرد. گاهی برقراری صلح به مراتب دشوارتر از جنگ است و دیپلماسی لبخند میتواند ادامه مسیر گذشته باشد.
درخشش جوانان ایرانی در بیست و دومین کنگره جهانی نفت
علی راهنشین، رئیس کمیته جوانان صنعت نفت در شورای جهانی نفت هم در ادامه، از مصادیق این خودباوری در بیست و دومین کنگره جهانی نفت که اخیرا در استانبول برگزار شد سخن گفت و اعلام کرد: کمیته جوانان صنعت نفت ایران امسال در این کنگره، حضور درخشانی داشت.
وی از اعتماد و حمایت مدیران صنعت نفت از کمیته جوانان قدردانی کرد و گفت: به پشتوانه همین حمایتها توانستیم در کنگره امسال، علاوه بر مذاکره و تعامل با بسیاری از شرکتهای بینالمللی با هدف حضور آنها در ایران، مذاکراتی را نیز با هدف استفاده از توانمندیهای داخلی درخارج از کشور پیش ببریم.
الینا باقری، رئیس برنامه ریزی حفاری شرکت نفت و گاز پارس، سخنران دیگر پنل بود که مطالبش را در دو محور پرورش مدیران صنعت نفت و مدل جدید قراردادهای نفتی ارائه داد.
وی که از منتخبان دوره مدیریت پروژه مرکز توسعه مدیریت صنعت نفت است، دانش، مهارت و نگرش درست را شاخصههای مورد نیاز برای یک مدیریت قابل قبول عنوان کرد و گفت: مرکز توسعه مدیریت صنعت نفت ضمن عدالتمحوری، به ضرورت برخورداری مدیران از هر سه ویژگی نامبرده توجه دارد و فراخوانهای این مرکز محدود به مدیران پروژه نیست و برای شاخههای دیگری مانند روسای دفاتر و ... نیز برنامه دارد.
پارس جنوبی؛ قبل و بعد از تحریم
باقری در بخش دیگری از صحبتهایش به پیامدهای تحریم در پارس جنوبی اشاره کرد و گفت: بعد از تشدید تحریمها دیدیم هیچ پیمانکار بینالمللی با ما کار نمیکند و به تدریج برخی شرکتهای پیمانکار ایرانی که وجود خارجی نداشتند ایجاد شدند؛ بدون اینکه زنجیره ارزششان شکل گرفته باشد. پیمانکار نابالغ بود و باید مدام به آن پول تزریق میشد و وقتی منابع مالی به پایان رسید، با پروژههای نیمهتمامی روبهرو بودیم که هنوز هایتکترین بخشهایشان باقی مانده بود.
وی چنین روندی را نشاندهنده ضرورت اولویتبندی پروژهها خواند؛ اتفاقی که در دولت یازدهم افتاد و فازهای اولویتدار تکمیل شدند و به بهرهبرداری رسیدند.
باقری در ادامه به مدل جدید قراردادهای نفتی که نخستین قرارداد در این قالب برای توسعه بخش فراساحل فاز ۱۱ پارس جنوبی امضا شده است اشاره کرد و بلندمدت بودن این قراردادها و انتقال فناوری را در سطوح مختلف از مزیتهای آن برشمرد.
زنگنه به جوانان اعتماد کرد
علیرضا صادقآبادی، مدیرعامل جوان شرکت زیرساخت فراگیر پالایشی سیراف هم در گردهمایی جوانان توسعهگرای صنعت نفت صحبت کرد و بر خلاف ذهنیت رایجی که میخواهد نفت به عنوان موتور محرک اقتصاد کشور ایفای نقش کند، گفت: ایدههای خلاقانه و نوین است که میتواند موتور محرک اقتصاد و راهکاری درست برای تبدیل منابع زیرزمینی به ثروتهای روزمینی باشد.
وی نقش جوانان را از آن حیث که میتوانند ارائه دهنده این ایدههای نوآورانه باشند، حائز اهمیت خواند و ادامه داد: جوانگرایی از الزام گذشته است.
صادقآبادی این نقد را هم مطرح کرد که متاسفانه در کشور در قبال دیدگاه‌های جدید بسیار مقاومت میشود و ناگزیر زمان زیادی باید برای مقابله با این مقاومت‌ها صرف شود.
وی با اشاره به حمایتهای مهندس زنگنه از جوانان در سال‌های اخیر، ابراز امیدواری کرد این روند در صنعت نفت ادامه یابد.
جوانان پارادایم درست توسعه را جایگزین کنند
جمع اعضای پنل، یک روزنامهنگار و مستندساز هم داشت. مهدی افشارنیک که اخیرا مستندش با عنوان «نامههای یک جاسوس نفتی» و با محوریت بررسی رویکرد صنعت نفت کشور در قبال خارجیها با حضور وزیر نفت اکران شد، در این پنل هم به دوگانگی اشتیاق و نفرت نسبت به همکاری با شرکتهای خارجی در ادوار مختلف تاریخ صنعت نفت ایران اشاره کرد و گفت: این دوگانگی در برخی برهههای زمانی به اشتیاق بیش از حد به تعامل با خارجیها منجر شده و در برهههایی نیز به قدری در آن تفریط شده که به تصویب قانون ممنوعیت سرمایهگذاری خارجی انجامیده است.
به گفته وی، شاید این کنش دوگانه در مباحثههای سیاسی و ... جوابگو باشد، اما قطعا نمیتواند در توسعه مخازن کاری از پیش ببرد؛ توسعه مخزن به عقلانیت نیاز دارد.
افشارنیک با اشاره به هجمههایی که به دلیل تعامل با شرکتهای بینالمللی در چند سال اخیر به وزارت نفت وارد شد و در قرارداد نفتی اخیر بین ایران و کنسرسیومی به رهبری توتال به اوج خود رسید، گفت: همیشه پرسش اصلی منتقدان این است که چرا فلان قرارداد امضا میشود و هیچگاه این سوال مطرح نمیشود که به طور مثال چرا فلان قرارداد امضا نشد یا چرا روند مناقصه اینقدر طولانی و زمانبر است؛ یا سئوالات بسیار دیگری که پیشرفت سریعتر و اثربخشی بیشتر فرایندهای کاری را بطلبد، مورد توجه قرار نمیگیرد.
وی به عنوان نمونه، به ریسک زیاد توسعه در خزر اشاره کرد و گفت: آیا اگر تصمیم گرفته شود فعالیتهای توسعهای در خزر در قالب قرارداد مشارکت در تولید دنبال شود، جامعه از ظرفیت فکری کافی برای انعقاد چنین قراردادی برخوردار است؟!
افشارنیک، شکستن این پارادایم را نه کار دولت، که مسئولیت اصلی جوانانِ خواهانِ توسعه صنعت نفت خواند.
وی گفت: با نفکری که برای هر قرارداد کفنپوش میشود یا تریبونهای مختلف را در دست میگیرد تا امضاکنندگان قرارداد را به خیانت به کشور متهم کند، توسعه حاصل نمیشود.
صفشکنی وزارت نفت در پیوند صنعت و دانشگاه
ارس شیخی، از پژوهشگران و مدرسان دانشگاه صنعتی شریف، آخرین سخنران پنل گردهمایی جوانان توسعهگرای صنعت نفت بود که در تایید صحبتهای افشارنیک گفت: نگاه صفر و یک و دوقطبی خدمت یا خیانت بدون در نظر گرفتن محتوای قراردادها، بسیار برای صنعت نفت مضر است.
وی اجرای قراردادهای جدید نفتی را فرصت مناسبی برای تعامل دانشگاه‌ها با شرکتهای بینالمللی عنوان کرد و افزود: ما برای مولد بودن و رسیدن به دانش همسنگ کشورهای دیگر به تعامل با هدف انتقال دانش و فناوری نیاز داریم. ما نمیخواهیم چرخ را از نو اختراع کنیم و اگر هم بخواهیم، فرصت آن را نداریم.
شیخی به عنوان عضوی از جامعه دانشگاهی کشور، وزارت نفت را در برقراری پیوند بین صنعت و دانشگاه صفشکن خواند و گفت: قراردادهای توسعه فناورانه میادین نفتی که بین شرکت ملی نفت ایران و ۹ دانشگاه و مرکز تحقیقاتی کشور از جمله دانشگاه صنعتی شریف امضا شد، از مصادیق تلاشهای وزارت نفت برای ایجاد این ارتباط سازنده بوده است.
وی البته این قراردادها را بدون نقص ندانست و از فردمحوری به عنوان نقطه ضعف این فرایند یاد کرد و ادامه داد: متکی بودن این قراردادها به شخص وزیر نفت موجب میشود اگر به هر دلیلی ایشان در راس کار نباشد، همه چیز دستخوش تغییر شود؛ درحالیکه نهادینه شدن این تفکر و فاصله گرفتن از شخصمحوری میتواند به تداوم این مسیر در سال‌های آینده کمک کند.
۵ میلیارد قرارداد امضا شد؛ دنیا بهم ریخت
پس از برگزاری پنل و پیش از پایان گردهمایی، محسن دلاویز، مشاور وزیر نفت در امور منابع انسانی و اجتماعی و مدیرعامل شرکت نفت خزر نیز در جمع جوانان حاضر در گردهمایی صحبت کرد.
او به دوران جنگ تحمیلی اشاره کرد؛ به فرمانده سپاه ۲۶ ساله، نخست وزیر ۳۳ ساله و وزیر نفت امروز که آنروزها در دهه سوم عمرش معاون وزیر بوده است. دلاویز سن جوانی را بر اساس استانداردهای جهانی بین ۱۸ تا ۲۸ سال خواند و گفت: در کشور ما به جای آنکه مطالبه شود چرا جوانان در راس نیستند، انتصاب جوانان که هیچ، انتصاب مدیران ۴۰ ساله هم مورد سوال قرار میگیرد.
دلاویز پس از جوانان، به الزامات توسعه هم اشارهای داشت و گفت: راه نجات کشور، توسعه و راه توسعه، جذب سرمایه است. در برنامه ششم توسعه تصویب شده که دستیابی به اهداف صنعت نفت به ۲۰۰ میلیارد دلار سرمایهگذاری نیاز دارد؛ اما برای پنج میلیارد دلار قراردادی که اخیرا امضا شده، دنیا را بهم ریختهاند.
وی این دست برخوردها با مدیران خدوم کشور را عجیب خواند و اضافه کرد: دولت در قبال جوانان مسئولیت دارد و باید با فراهم کردن بستر توسعه، زمینه برای اشتغالزایی آنان فراهم شود.
دلاویز گفت: بخواهیم یا نخواهیم نفت زیربنای اقتصاد کشور است و برای پویایی و اثربخشی این حوزه، باید جذب سرمایه و توسعه در دستور کار قرار گیرد و از همه مهمتر، صنعت نفت باید از سرمایه انسانی سالم و بانشاط برخوردار باشد.
قرائت بیانیه پایانی گردهمایی
نخستین گردهمایی جوانان توسعهگرای صنعت نفت که با حضور جمعی از مدیران، کارشناسان، دانشجویان و فارغالتحصیلان حوزه انرژی در محل دانشگاه صنعتی شریف برگزار شد، با انتشار بیانیه‌ای خطاب به دکتر روحانی، رئیس جمهوری به کار خود پایان داد.
مطالبه جوانان توسعهگرای صنعت نفت که در متن بیانیه هم به آن اشاره شد، این بود: «ما امضا کنندگان این بیانیه جمعی از جوانان توسعهگرای نفت هستیم که در حال حاضر این شایستگیها را در جناب آقای مهندس زنگنه میبینیم که به عنوان با سابقه‌ترین وزیر جمهوری اسلامی و جهادگری وارسته، انقلابی، پاک دست و از چهره‌های دانشگاهی و اجرایی کشور، سکان هدایت صنعت نفت را برعهده بگیرد و اطمینان داریم که ایشان با باور به توانمندی جوانان، زمینه استفاده از همه جوانان شایسته را در مدیریت صنعت نفت فراهم خواهند کرد.»
ان‌شاءالله..