به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از خبرآنلاین، پس از آن که از سوی پایگاه استنادی علوم جهان اسلام، ایران برترین کشور منطقه در تولید علم اعلام شد، سرپرست این پایگاه به اعلام 10 دانشگاه کشور که در حوزه فنی و مهندسی از نظر تولید علم بیشترین کمیت را داشتند پرداخت.

چند ماه پیش بر اساس آخرین نتایج نظام رتبه بندی سال ۲۰۱۵ لایدن ۱۳ دانشگاه ایرانی در میان ۷۵۰ دانشگاه برتر جهان مورد شناسایی، ارزیابی و رتبه بندی قرار گرفته بودند. در همین رابطه معاون پژوهشی پایگاه استنادی علوم جهان اسلام گفته بود: در سال ۲۰۱۲ هیچ دانشگاهی از کشور در رتبه بندی لایدن حضور نداشت. در سال ۲۰۱۳ در مجموع ۵ دانشگاه از دانشگاه های کشور در این نظام رتبه بندی شدند. در سال ۲۰۱۴ تعداد دانشگاه های کشور به ۱۲ مورد رسید. در سال ۲۰۱۵ میلادی ۱۳ دانشگاه از ایران در جمع ۷۵۰ دانشگاه برتر جهان قرار گرفتند.

دانشگاه های ایران در بین برترین دانشگاه های جهان از نظر تولید علم

بر اساس اعلام پایگاه استنادی علوم جهان اسلام، دانشگاه­های ایرانی در میان 750 دانشگاه برتر جهان رتبه آوردند که دانشگاه های حاضر در این رتبه بندی عبارت بودند از دانشگاه تهران، دانشگاه صنعتی شریف، دانشگاه صنعتی امیرکبیر، دانشگاه علم و صنعت ایران، دانشگاه تربیت مدرس، دانشگاه صنعتی اصفهان، دانشگاه شیراز، دانشگاه فردوسی مشهد، دانشگاه شهید بهشتی، دانشگاه علوم پزشکی تهران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و دانشگاه تبریز.

این رتبه بندی نشان می دهد که نسبت به سال های گذشته عملکرد علمی و پژوهشی دانشگاه های کشور رشد قابل ملاحظه ای را داشته به نحوی که کلیه دانشگاه های کشور در بیشتر این شاخص ها رشد مثبتی داشته اند. ایران دارای بیشترین تعداد دانشگاه در رتبه بندی سال ۲۰۱۵ لایدن در بین کشورهای منطقه خاورمیانه است. در این رتبه بندی ۱۱ دانشگاه از ترکیه، ۷ دانشگاه از رژیم اشغالگر قدس، ۷ دانشگاه از عربستان سعودی و تنها ۳ دانشگاه از مصر در مجموع ۷۵۰ دانشگاه برتر جهان قرار گرفته اند.

در این رتبه بندی که اخیرا انجام شد، دانشگاه صنعتی اصفهان و امیرکبیر، بهترین رتبه از نظر میزان تولیدات علمی را داشته اند.

ایران، برترین کشور منطقه در تولید علم

پس از آن اعلام شد که ایران در منطقه، بالاترین میزان تولید علم را داراست. طبق گفته محمد جواد دهقانی، سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) گفت: بررسی تعداد کل استنادهای صورت گرفته به تولیدات علمی کشور در سال ۲۰۱۴ تا تاریخ ۱۶/۱۱/۱۳۹۴ در دو پایگاه استنادی اسکوپوس و آی.اس.آی نشان می دهد که در این زمینه جمهوری اسلامی ایران به برترین کشور منطقه تبدیل شده است.

سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) گفت: هر چند جمهوری اسلامی ایران کمیت تولید علم کمتری نسبت به ترکیه تولید می کند، اما کیفیت تولیدات علمی ایران بالاتر از ترکیه است. بررسی تولید علم ایران و ترکیه در معتبرترین مجلات بین المللی نمایه شده در پایگاه استنادی تامسون رویترز (آی.اس.آی) این واقعیت را به خوبی نشان می دهد. کیفیت علم تولید شده که با شمارش میزان استفاده از آن و یا میزان استنادها به مقالات سنجیده می شود یکی از مهمترین عوامل مرجعیت علم بین الملل هستند. مرجعیت علمی و فناوری اولین بند از سیاست های کلان علم و فناوری ابلاغی توسط مقام معظم رهبری است.

استناد به تولیدات علمی بیانگر میزان استفاده از این تولیدات است و هر چه استفاده بیشتر باشد مرجعیت بیشتر است. سهم ایران از کل استنادهای دنیا در سال ۲۰۱۰ حدود ۰.۹٪ (نه دهم درصد) بود و این رقم در سال ۲۰۱۴ به حدود ۱.۴٪ ( یک ممیز چهار دهم درصد) از کل استنادهای دنیا رسیده است.

سرپرست ISC در این رابطه گفت: هر چند در سال های گذشته بیش از هر چیز کمیت تولید علم در سطح کشور مورد توجه قرار گرفته است، اما سیاست های کلان علم و فناوری ابلاغی توسط مقام معظم رهبری در ۱۳۹۳ به کمیت تولید علم توام با مرجعیت علم و فناوری تاکید دارد. چنانچه در این سیاست ها مشخص شده است مرجعیت علم و فناوری نیازمند جهاد است.

جدیدترین رتبه بندی دانشگاه های فنی مهندسی

امروز هم پایگاه استنادی علوم جهان اسلام، رتبه بندی دانشگاه های فنی و مهندسی را اعلام کرد. دکتر محمدجواد دهقانی گفت: هر چند افزایش کمی علم شرط لازم برای مرجعیت علمی است، اما شرط کافی نیست. مجلات علمی اساس محتوای پایگاه های استنادی را تشکیل می دهند و این پایگاه ها مدعی نمایه سازی معتبرترین مجلات علمی دنیا هستند.

او ادامه داد: از نگاه پایگاه های استنادی، میزان استفاده از مجلات علمی میزان اعتبار آن ها را تعیین می کند. اهمیت میزان استفاده در دنیای علم باعث شده تا پایگاه های استنادی به عنوان مرجع اندازه گیری برتری علمی در سطح بین المللی از مقبولیت ویژه ای برخوردار شوند.

دهقانی گفت: بررسی پایگاه استنادی ISI در ۲۵ سال گذشته نشان می دهد که ۴۱ درصد از کمیت علم تولید شده دنیا حتی یکبار نیز مورد استفاده قرار نگرفته اند. در همین حال مابقی کمیت تولید علم دنیا بیش از ۴۰۰ میلیون بار مورد استناد قرار گرفته اند.

سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) گفت: در سطح بین المللی پژوهشگران حوزه فنی و مهندسی کشور بعد از پژوهشگران حوزه علوم انسانی موثرترین پژوهش های جمهوری اسلامی ایران را تولید می کنند. این مقایسه از طریق هنجاری سازی (نرمال سازی) استنادها امکان پذیر شد.

وی ادامه داد: استنادها مهمترین شاخص مرجعیت علمی در دنیای علم امروز محسوب می شوند و میزان استفاده از پژوهش انجام شده را نشان می دهند. اما مقایسه استنادها بدون هنجاری سازی، مقایسه ای اشتباه است.

سرپرست ISC گفت: اگر حاصل استناد نرمال شده کمتر از یک باشد به آن مفهوم خواهد بود که ضعیف تر از متوسط دنیا عمل شده است و اگر حاصل بالاتر از یک باشد بیانگر آنست که برتر از متوسط بین المللی عمل شده است. متوسط استنادهای نرمال شده حوزه فنی و مهندسی کشور ۰.۹۸ است.

وی افزود: بنابراین از لحاظ کیفی پژوهشگران فنی و مهندسی کشور تقریبا در سطح متوسط بین المللی عمل می کنند که البته با در نظر گرفتن حجم نسبی کمیت تولید علم در حوزه فنی و مهندسی باید خاطر نشان کرد که بهترین پژوهش های بین المللی کشور در همین حوزه صورت می گیرد.

دهقانی گفت: بررسی تولیدات علمی جمهوری اسلامی ایران در حوزه فنی و مهندسی در دو پایگاه استنادی تامسون رویترز (ISI) و علوم جهان اسلام (ISC) تا پایان سال ۲۰۱۴ در معتبرترین مجلات ملی و بین المللی آمار دانشگاه های ایران را نشان می دهد.

وی افزود: به این ترتیب دانشگاه های تهران، صنعتی امیرکبیر، صنعتی شریف، علم و صنعت ایران، تربیت مدرس، صنعتی اصفهان، صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی، آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، شیراز و فردوسی مشهد بیشترین کمیت تولید علم ایران در حوزه فنی و مهندسی را تولید کرده اند.

سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) خاطرنشان کرد: ۱۴۱۱۰ مدرک از دانشگاه تهران در این دو پایگاه نمایه سازی شده است. از سایر دانشگاه ها به ترتیب ۱۲۶۱۴، ۱۱۹۵۱، ۱۰۴۶۸، ۸۵۸۲، ۵۷۴۶، ۴۶۳۴، ۴۳۴۰، ۴۲۲۲ و ۴۰۵۴ مدرک در پایگاه های ISI و ISC نمایه شده است.

دهقانی گفت: با نرمال سازی استنادها تغییراتی در فهرست ۱۰ دانشگاه برتر که بیشترین کمیت تولید علم در حوزه فنی و مهندسی کشور را تولید کرده اند ظاهر می شود. با نرمال سازی استنادها تفاوتهای رشته ای، زمانی و نوع مدرک قابل کنترل گشته و مقایسه مولفه های تولید علم امکان پذیر می شود.

 

او افزود: نرمال سازی و محاسبه تعداد کل استنادهای نرمال شده برای دانشگاه های کشور نشان می دهد که دانشگاه های تهران، صنعتی امیرکبیر، صنعتی شریف، علم و صنعت ایران، تربیت مدرس، صنعتی اصفهان، تبریز، شیراز، صنعتی نوشیروانی بابل و آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران به ترتیب بیشترین تعداد استنادها را دریافت کرده اند.

 

 

رئیس مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری گفت: بررسی تولید علم دانشگاه های کشور از جنبه های مختلف نقاط قوت و ضعف آن ها را معین می نماید. اثربخشی کمیت تولید علم دانشگاه های کشور در حوزه فنی و مهندسی نیز با یکدیگر یکسان نیست به نحوی که برخی دانشگاه ها برتر، برخی پایین تر و برخی در سطح متوسط جهانی عمل می کنند.

طبق اعلام او، دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل موثرترین تحقیقات علمی کشور در حوزه فنی و مهندسی را انجام می دهد. اثربخشی تولیدات علمی این دانشگاه دو و نیم برابر متوسط جهانی است. دانشگاه یاسوج در رتبه بعدی اثربخشی تولیدات علمی قرار دارد. اثربخشی تولیدات علمی این دانشگاه ۲.۳ برابر متوسط جهانی حوزه های وابسته به فنی و مهندسی است. اثر بخشی تولیدات علمی دانشگاه مازندران در این حوزه نیز ۲.۱ متوسط جهانی است بنابراین از این حیث این دانشگاه در رتبه سوم قرار می گیرد.

دانشگاه صنعتی شیراز از این لحاظ در جایگاه چهارم کشور قرار دارد. اثر بخشی تولیدات علمی این دانشگاه ۱.۷ است. پژوهشگران فنی و مهندسی دانشگاه خلیج فارس علمی را تولید می کنند که ۱.۵ برابر متوسط جهانی استناد دریافت می کند. دانشگاه های کاشان، بوعلی سینا، رازی، سمنان و تبریز به ترتیب جایگاه های بعدی کشور را کسب کرده اند. اثربخشی تولیدات علمی حوزه فنی و مهندسی در این دانشگاه ها به ترتیب بین ۱.۴ تا ۱.۲ برابر متوسط جهانی است.

با این که در سال های اخیر ایران از نظر تولید علم به کمیت قابل قبولی دسترسی پیدا کرده، اما توجه به کیفیت هم از آن نکاتی است که باید بیشتر به آن توجه شود تا از این بابت نیز دانشگاه های کشور در رتبه بندی ها به مقاطع قابل قبولی برسند.