نوشته های من
فناوری های نوین ساختمانی، بایدها و نبایدها
فناوری های نوین ساختمانی، بایدها و نبایدها
مهدی روانشادنیا، عضو هیأت علمی دانشگاه
جایگاه فناوریهای نوین ساختمانی در قوانین و مقررات کشور
طرح جامع مسکن مصوب سال 1384 مشتمل بر 4 سند تحلیلی، راهبردی، اجرایی و منطقه ای بود. یکی از برنامه های راهبردی این اسناد، ارتقا کمی و کیفی تولید و عرضه مسکن و تعادل بخشی به بازار مسکن عنوان شده است. در برنامه های این اسناد، افزایش تولید مسکن، کاهش نوسانات عرضه، ارتقا صنعت ساختمان، بهبود کیفیت ساخت و ساز، استاندارد سازی، بیمه کیفیت ساخت و تحول الگوی ساخت به سوی بهره گیری از مصالح قابل بازیافت و صرفه جویی در انرژی هدفگذاری شده اند. با گذشت تقریبا 10 سال از تصویب این سند، هنوز بسیاری از این اهداف به درستی محقق نشده و حتی برخی از برنامه ها در طرح جامع مسکن جدید تکرار شده اند.
همچنین، در سیاستهای ناظر بر ارتقاء فن آوری تولید مسکن و صنعتی شدن تولید، برنامه هایی چون واگذاری زمینهای دولتی برای تشویق فناوری نوین و ترویج ساخت صنعتي، اعطای تسهیلات و معافیتها برای ترویج و تشویق ساخت صنعتی، بازنگری، اصلاح، تکمیل و یکپارچه سازی قوانین و آئين نامه های ناظر بر انبوه‌سازی و صنعتی‌سازی مطرح شده است. در کنار این، در سالهای گذشته تسهیلاتی در قالب آیین نامه های اجرایی بودجه های سنواتی در نظر گرفته شد.
در سالهای گذشته فناوریهای متعددی از مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن مصوبه گرفتند و در عمل طرح های مسکن مهر جایگاهی برای کاربرد و آزمایش تعداد قابل توجهی از این روشها بود.
انواع فناوریهای نوین ساختمانی
فناوریهای نوین ساختمانی را از یک جهت می توان به نوآوری در سیستم های سازه ای و در بخش های غیر سازه ای طبقه بندی کرد. طبقه بندی دیگر، بر مبنای نوع پیش ساختگی به انواع سنگین، سبک و متوسط یا کاملا پیش ساخته و نیمه پیش ساخته و درجا تقسیم می شود. مثلا در سیستم هایی مثل LSF ، ICF ، تونلی و کاملا پیش ساخته، فلسفه طراحی، اجرا و نظارت به طور کلی با سیستم های متداول متفاوت است، ولی به کارگیری سقف های کوبیاکس، یو بوت و یا اسکلت پیچ و مهره ای نوعی نوآوری در یک بخش ساختمانی محسوب می شود.
مزایای فناوریهای نوین
عموما، هدف از به کارگیری این تکنولوژیها، كاهش هزينه هاي توليد، کاهش وزن، كاهش زمان برگشت سرمايه، كاهش ضايعات مواد اوليه، كاهش مصرف انرژي و كاهش آلودگي هاي محيطي است. در کنار این، خلاقیت مهندسی به دنبال افزایش مقاومت در برابر زلزله و افزایش عمر مفید ساختمان است و می دانیم که این دو موضوع چقدر در کشور ما اهمیت دارد. این تغییرات به دلیل بکارگیری مناسب دانش مهندسی در فرایند تولید، اجرا و بهره برداری از ساختمانها اتفاق می افتد. به عبارت دیگر، زنجیره تأمین صنعت ساخت در این روشها کاملا تحت مدیریت علمی و در قالب یک فرایند مهندسی انجام می گیرد. در یک جمله می توان گفت، با به کارگیری فناوریهای نو، عملا دانش مهندسی کاربرد پیدا می کند.
دلایل عدم توسعه این فناوریها در کشور
توسعه این تکنولوژیها، مستلزم سرمایه گذاری اقتصادی و توسعه توان انسانی صنعت ساختمان است. شرایط کشور سازندگان را به این سرمایه گذاری ترغیب نمی کند. برای نمونه، چند درصد ساختمان سازی کشور، انبوه سازی به معنای واقعی است؟ آیا برای خریدار غیر حرفه ای امکان سنجش کیفیت ساختمان و پرداخت بهای آن وجود دارد؟ چرا مشوقهای ذکر شده، عملکرد نسبتا پایینی داشته اند؟ چرا هنوز در تولید مصالح و در تربیت نیروی انسانی برای این تکنولوژیها ضعف داریم؟ چرا مهندسان و فرایندهای مهندسی کمترین نقش ممکن را در نظام ساخت و ساز کشور دارند؟
چه باید کرد؟
همانطور که گفته شد، فناوریهای نوین ساختمانی چه به لحاظ مصرف انرژی، چه به لحاظ کاهش وزن، زمان اجرا و هزینه ها و چه به جهت افزایش عمر مفید بهره برداری برای کشور لازم و دارای مزیت است. پیشنهاد بنده برای بهبود وضع موجود این موارد هست:
1) تغییر مکانیزمهای تأمین مالی مسکن و جهت دهی انواع عقود، تسهیلات و صندوقهای مسکن به سمت احداث پروژه های انبوه سازی ساختمان، که خود این موضوع به کارگیری تکنولوژیهای جدید را توجیه پذیر می کند.
2) آسیب شناسی موانع اجرایی روش های جدید در زمینه های تأثیر این فناوریها بر الگوهای معماری و فرهنگ ساخت و بهره برداری از ساختمان و نهایتا استخراج راهکارهای اصلاحی.
3) اعمال مشوقهای معنی دار از طرف دولت، شهرداریها و سازمانهای نظام مهندسی. به یاد داشته باشیم که برخی از دستگاههای اجرایی کشور در خلاف جهت هر نوع نوآوری در این صنعت عمل می کنند.
4) شناسایی و تمرکز بر ترویج چند تکنولوژی که در کشور دارای مزیت نسبی هستند. بدین ترتیب، سرمایه های ملی با تعدد بررسیها و تکرار بسیاری از فرایندها و تولید در مقیاسهای کوچک از بین نخواهد رفت.
5) استفاده از فناوریهایی متناسب با شرایط محیطی و منطقه ای.
6) تلاش برای ترویج مصالح و روش های جدید ساخت.
7) توجه به صنعت ساختمان، از دیدگاه بهره برداران و باز تعریف زنجیره تأمین این صنعت.
8) آموزش دانشگاهی و حرفه ای مدلسازی، طراحی و اجرای فناوریهای نوین ساختمانی.
9) به کارگیری حوزه های علم مدیریت پروژه به ویژه مدیریت یکپارچگی پروژه ها جهت ایجاد هماهنگی حداکثری بین مهندسان سازه، تأسیسات، معماری و مجریان به ویژه از طریق ابزارهای مدلسازی اطلاعات ساختمان یا BIM .
نقل از هفته نامه پیام ساختمان
آرشيو مطالب...